علاقه به داشتن فرزند و میل ذاتی به والدگری و مراقبت از کسی که از وجود ما پا به عرصه حیات می‌گذارد و زندگی ما را ادامه می‌دهد، یک میل فطری است که به منظور بقای نسل در ما انسان‌ها به ودیعه نهاده شده. از این رو هر زن و مردی که با هم ازدواج می‌کنند میل ذاتی به داشتن فرزند دارند. هنگامی که در اقدام به بارداری و نزدیکی طبیعی بدون جلوگیری، بارداری رخ نمی‌دهد، اصطلاحاً نازایی به وجود آمده‌است.
ولی گاهی این امر ناشی از نازایی محض نیست و دلایلی وجود دارند که با راه‌کارهای ساده‌تری برطرف می‌شوند و بارداری رخ می‌دهد. بنابراین درک و تشخیص نشانه‌های نازایی لازم است تا بدانیم مشکلات ما حاد است یا کوچک و اینکه بفهمیم آیا واقعاً مشکل نازایی داریم یا نه؟ در این مقاله به شرح باروری و شاخص‌های آن، نازایی و شاخص‌های آن، بایدها و نبایدها غذایی و ورزشی خواهیم پرداخت تا ایده‌هایی به شما بدهیم که دریابید آیا مشکل نازایی دارید یا مسایل شما نیاز به راه‌کارهای ساده‌ای دارند که مشکل شما را برطرف کنند و شما را در آستانه باروری قرار دهند. بنابراین تا انتهای مقاله با ما همراه باشید و مطالب خوب آن را از دست ندهید!
نازایی چیست؟
نازایی و ناباروری به معنای آن است که زوجین ۱۲ ماه پس از ازدواج و اقدام برای بارداری، صاحب فرزند نشده باشند که این شاخص برای زنان بالای ۳۵ سال، ۶ ماه پس از اقدام به بارداری در نظر گرفته می‌شود. بنابراین طول زمان یک شاخص مهم تشخیص نازایی و ناباروری است.
هنگامی که شاخص زمان در نظر گرفته می‌شود و بارداری رخ نمی‌دهد، استرس‌های ناشی از ناباروری می‌تواند بر زن و شوهر اثرات روانی نامطلوبی به جا گذارد. آمار مرکز بهداشت زنان اعلام کرده‌است که اگر ناباروری را سه قسمت در نظر بگیریم، یک سوم آن مربوط به مشکلات زنان، یک سوم مربوط به مشکلات مردان و یک سوم باقی‌مانده ناشی از ترکیب دو عامل فوق یا موارد دیگر یا به کل ناشناخته است.
شاخص‌های باروری در زنان
شیوع نازایی در زنان بین ۲۰ تا ۴۰ ساله بین ۱۰ الی ۱۵ درصد است که می‌توان گفت یکی از بیماری‌های شایع این رنج سنی محسوب می‌شود. بنابراین باید ابتدا شاخص‌های باروری را بشناسیم تا بدانیم که ناباروری چیست و آیا ما مشکل نازایی داریم؟
بدن یک زن سالم که امکان باروری در آن وجود دارد، دارای ترشحات هورمونی منظم است، تخمک‌گذاری ماهانه به صورت روتین صورت می‌گیرد، عادات ماهانه به شکل منظم و روتین اتفاق می‌افتند، در واژن ترشحات غیرعادی و بدبو که حاکی از عفونت واژن، دهانه رحم و رحم است وجود ندارد، بیماری‌های رحمی و لوله‌های رحمی وجود ندارند، نزدیکی با درد و ناراحتی همراه نیست و اینکه در اقدام به بارداری در صورت نداشتن هیچ وسیله جلوگیری، بارداری رخ می‌دهد.
بنابراین در هر یک از موارد فوق اگر اختلالی به وجود آید، بارداری به تأخیر می‌افتد. اما اینکه از کجا بفهمیم مشکل نازایی نداریم و این‌ها موارد کوچک و قابل حلی هستند که با راه‌کارهای درمانی، تغذیه‌ای و ورزش برطرف می‌شوند و بارداری رخ می‌دهد یا نه و ما واقعاً دچار نازایی شده‌ایم، به ادامه متن توجه نمائید.
علائم نازایی کدامند؟
به طور کلی علائم نازایی را می توان به سه دسته زیر تقسیم کرد:
- نازایی زنان
- ناباروری در مردان
- ترکیبی از دو عامل فوق یا عوامل ناشناخته
نازایی زنان
علائم نازایی و ناباروری در زنان به شرح زیر است:
- تغییرات هورمونی با نشانه‌هایی از جمله تغییرات وزن بدون دلیل، جوش و آکنه شدید، کاهش یا از دست‌دادن میل جنسی، دفع مایع از نوک سینه، رشد مو در صورت یا ریزش مو در قسمت بالای سر،
- عادت ماهانه دردناک، طولانی و شدید همراه با گرفتگی عضلات
- عادت ماهانه نامنظم و بروز لکه بینی
- عدم وجود تخمک‌گذاری منظم
- وجود خون تیره یا کم‌رنگ در قاعدگی(در حالت عادی در روزهای اول خون قاعدگی روشن است و به تدریج تیره‌تر می‌شود. خون تیره در روزهای اول قاعدگی می‌تواند نشان‌دهنده اندرومترویز باشد).
- وجود آسیب در لوله‌های رحمی یا رحم
- وجود درد به هنگام نزدیکی ناشی از عفونت، اندرومتریوز، فیبروم
- وجود درد در ناحیه لگن خارج از سیکل قاعدگی
- وجود درد پشت، مشکلات روده، درد در ناحیه مقعد به هنگام خروج مدفوع
- وجود خستگی، حالت تهوع، چاقی، لاغری، مشکلات هورمونی از جمله تیروئید
- وجود سندروم تخمدان پلی‌کیستیک
- وجود سرطان
- یائسگی زودرس
ناباروری در مردان
- اختلالات هورمونی و عدم تعادل هورمون‌ها( مخصوصاً هورمون تستوسترون که از بیضه‌ها ترشح می‌شود و در باروری مردان نقش کلیدی دارد).
- اختلال در تولید اسپرم
- اختلال در غده هیپوفیز
- اختلال در نعوظ ناشی از عوامل بدنی یا روحی – روانی
- اختلال در انزال( سختی انزال، زود انزالی، خروج قطره‌ای منی)
- اختلال در بیضه‌ها، تورم، عفونت، کوچکی یا سفتی در بیضه‌ها
- چاقی، دیابت
دیگر عوامل ناباروری
- استفاده از الکل، سیگار
- افزایش سن
- استرس، عوامل برهم زننده تعادل روانی
- سبک زندگی نادرست
- رژیم غذایی نامناسب
- عفونت‌های ناشی از روابط جنسی
بایدها و نبایدهای غذایی برای نازایی
از آن‌جایی که تغذیه بد و سبک زندگی ناسالم از عوامل نازایی محسوب می‌شوند، برای داشتن بدنی سالم به منظور باروری باید به مواد غذایی مورد استفاده خود توجه نمائید. همواره گفته‌می‌شود که پیشگیری بهتر از درمان است. بنابراین برای اینکه دچار نازایی نشوید، لازم است بایدها و نبایدهایی را در رابطه با خوراک خود رعایت کنید.
این امر باعث می‌شود به عنوان یک زن، بدن شما شرایط بهتر و مطلوب‌تری برای باروری، تشکیل نطفه و پرورش جنین داشته‌باشد و به عنوان یک مرد قدرت باروری شما افزایش یابد؛ زیرا همان‌طور که گفته‌شد، سهم زنان در باروری یک سوم و سهم مردان نیز یک سوم است. از اینرو لازم است به موارد زیر از سه ماه قبل از بارداری توجه نمائید. بایدها و نبایدهای غذایی برای نازایی به شرح زیرند:
- استفاده و دریافت به حد کافی از نورخورشید برای ساخت ویتامین D در بدن
- مصرف غذاهای سالم تهیه‌شده در منزل و ترجیحاً با مواد اولیه ارگانیک
- مصرف به اندازه کافی میوه‌جات، سبزیجات(مخصوصاً از نوع زردرنگ، سبزرنگ و قرمزرنگ که حاوی آنتی‌اکسیدان‌های کافی، فیتوکمیکال‌ها و انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن هستند) و همه گروه‌های اصلی مواد غذایی
- مصرف به اندازه کربوهیدرات‌ها(مصرف بیش از حد آن‌ها موجب چاقی و کاهش قدرت باروری می‌شود).
- مصرف به اندازه و مناسب مکمل‌های خوراکی تحت نظر پزشک(از جمله فولیک اسید، آهن، انواع ویتامین)
- مصرف موادغذایی حاوی آهن از جمله انواع پروتئین حیوانی و گیاهی
- مصرف مولتی‌ویتامین، روی و سلنیوم، لیکوپن و همچنین اسیدچرب امگا ۳ برای آقایان سه ماه قبل از بارداری خانم، موجب بهبود و افزایش کیفیت اسپرم، تعداد و تحرک آن می‌شود و در نتیجه قدرت باروری آقایان را افزایش می‌دهد.
- حذف فست فودها و غذاهای رستورانی
- حذف گوشت‌های فرآوری‌شده مانند سوسیس، کالباس، هات داگ و...
- حذف گوشت‌های دوداندود یا خام
- حذف مشروبات الکلی، سیگار یا قرارگرفتن در معرض دود سیگار
- پرهیز از حذف وعده‌های غذایی اصلی
- پرهیز از مصرف شیرین کننده‌های مصنوعی
- رسیدن به وزن ایده‌آل با دریافت رژیم غذایی مناسب زیر نظر متخصص
بایدها و نبایدهای ورزشی برای نازایی
همان‌طور که گفته‌شد سهم مردان در باروری زنان و پیشگیری از نازایی یک سوم است. بنابراین برای اینکه زنی دچار نازایی نشود، لازم است همسرش بایدها و نبایدهای ورزشی برای نازایی را نیز رعایت کند. در این قسمت به بیان ورزش‌هایی که موجب افزایش قدرت باروری و یا کاهش آن خواهند شد می‌پردازیم.
- انجام حرکات ورزشی متوسط باعث تولید اسپرم‌های بیشتر و قوی‌تر می‌شود. در بدن مردان سالم، تحرک و فعالیت اسپرم بیشتر است و سطح هورمون تستوسترون در حد مطلوبی قرار دارد که منجر به باروری می‌گردد.
- انجام ورزش همچنین موجب افزایش کیفیت اسپرم و کم‌شدن التهاب بیضه‌ها می‌گردد.
- ورزش می‌تواند چربی‌های اضافه و چاقی را از بین ببرد و از تبدیل‌شدن هورمون تستوسترون به استروژن که یک هورمون زنانه است و به مقدار کمی در بدن مردان نیز وجود دارد، جلوگیری کند.
- ورزش همچنین می‌تواند سلامت قلب و عروق و قدرت باروری را افزایش دهد.
- ورزش‌های سبک مانند دو، دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی، تمرین‌های استقامتی، ورزش‌های هوازی و نظایر آن علاوه بر موارد گفته‌شده از تحریک پروستات، کاهش تستوسترون و افزایش استرس جلوگیری می‌کند و کیفیت اسپرم و هورمون‌های جنسی را افزایش می‌دهد.
- در عین‌حال ورزش‌های سنگین و زیاده روی در انجام آن‌ها مانند وزنه‌برداری قدرت باروری مردان را کاهش می‌دهد.
نتیجه‌گیری
با توجه به موارد گفته‌شده، بدن یک زن سالم که دارای سبک زندگی سالم و تغذیه اصولی است و همسرش نیز دارای چنین ویژگی‌هایی می‌باشد، همچنین دارای قاعدگی منظم و بدون دردهای غیرعادی، تنظیم هورمونی و مستعد برای بارداری است، باید در اقدام به بارداری و انجام نزدیکی بدون جلوگیری به مرحله بارداری برسد. بنابراین وجود اختلال در بدن به شکل‌های گفته‌شده در سطور بالا می‌تواند منجر به نازایی و عدم باروری شود که در ادامه زمان مراجعه به پزشک به شما معرفی خواهد شد.
زمان مراجعه به پزشک
چنانچه احساس کردید اقدامات شما برای فرزندآوری دچار مشکل است و علی‌رغم نداشتن جلوگیری به مرحله حاملگی نرسیدید، ممکن است دچار نازایی شده باشید و با دیدن نشانه‌های زیر باید به پزشک متخصص مراجعه کنید:
- ۱۲ ماه نزدیکی بدون جلوگیری، ۶ ماه نزدیکی جلوگیری برای زنان بالای ۳۵ سال
- داشتن سابقه خانوادگی نازایی در صورت داشتن کمتر از ۳۵ سال و عدم جلوگیری در نزدیکی
- داشتن سابقه خانوادگی یائسگی زودرس
- داشتن سابقه شیمی‌درمانی، رادیوتراپی، سیکل‌های نامنظم قاعدگی
- داشتن آسیب در لوله‌های رحمی
- وجود مشکلات مربوط به بیضه در آقایان چه در دوره کودکی و چه مرتبط با سرطان
شما می توانید از طریق فرم زیر مشکل کودک خود را با ما در میان بگذارید. کارشناسان ما در کمترین زمان ممکن با شما تماس خواهند گرفت.
افزودن دیدگاه جدید